منابع آب مورد استفاده در آبیاری چیست ؟
زمان لازم برای مطالعه 4 دقیقه
برای بررسی فیلتراسیون سیستم آبیاری ابتدا به صورت مختصر توضیحی درباره منابع آب مورد استفاده در بخش کشاورزی و آبیاری داده و به شرح هر کدام می پردازیم .
منابع آب سطحی
منابع آب سطحی به دو دسته تقسیم می شوند
دسته اول : منابع آب سطحی جاری
دسته دوم : منابع آب سطحی راکد
منابع آب سطحی جاری :
این نوع منابع آب دارای کیفیت نسبتا پایین هستند و جریان آب این نوع منابع اکثر هم از نظر کیفی و هم از نظر کمی در حال تغییر است.
این منابع هم می توانند حاصل نزولات جوی باشند هم میتواند دارای منبع تغذیه زیرزمینی مانند چشمه و قنات ها باشند.
تغییرات کیفی و کمی منبع آب زیرزمینی کمتر است و عمده ناخالصی های آن ازنوع فیزیکی است .
منابع آب سطحی راکد :
استخر ذخیره آب آبیاری
در این منابع ،آب جریان ندارد و همیشه در دسترس است ولی ممکن است در فصل آبیاری نوسان شدیدی در سطح آن ایجاد گردد .
با توجه به این موضوع، میزان برداشت آب برای آبیاری ،اعم از آبیاری تحت فشار ، آبیاری سطحی و…تمام سیستم های آبیاری ،با توجه به حداقل عمق آب انجام می گیرد.
از نظر کیفیت آب برای آبیاری و طراحی سیستم فیلتراسیون آبیاری، ناخالصی های این منابع به صورت آلی (مثل خزه ها ، جلبک هاو…)
می باشد.
چند مورد منبع آب سطحی راکد : استخر آبیاری ، سد ها ،دریاچه ها ، آبگیر ها و….
منابع آب زیرزمینی
با توجه به اینکه کشور ما، در منطقه خشک و نیمه خشک قرار گرفته است ، این منابع از اصلی ترین منابع تامین آب آبیاری اعم از آبیاری تحت فشار بارانی ،آبیاری قطره ای و… می باشد.
از نظر کیفیت آب ، برای اجرای یک ایستگاه فیلتراسیون آبیاری ، این منبع آب عاری از هر گونه آلوده کننده های فیزیکی ( شن و ماسه و..) و آلی (جلبک و..)می باشد
در واقع این منبع آب مناسب ترین منبع برای استفاده در سیستم های آبیاری تحت فشار محسوب می گردد .
داشتن کیفیت مناسب آب ، بیانگر این است که، هزینه تصفیه آب و هزینه اجرای فیلتراسیون ، نسبتا کم است .
در این منابع ، بیشترین مشکل کیفیت آب مربوط به ، وجوداملاح آهن ، کلر،کربنات و بی کربنات کلسیم می باشد که هنگام مجاورت آب با هوای آزاد، املاح موجود ، اکسیده شده و رسوب می کنند.
منابع آب نامتعارف
(فاضلاب ها ، آب های زهکشی ، آب های شور و لب شور و..)
این منابع درصورت استفاده شدن به عنوان منبع آب برای آبیاری ، باید به کلیه جوانب کیفیتی آب توجه گردد .
با یک سیستم فیلتراسیون آبیاری نمی شود تصفیه کامل انجام داد لذا نیاز به یک تصفیه خانه مجهیز است .
نکته مثبت این منابع ، داشتن دبی ثابت است که ، برای کشاورزان ، بخصوص کشاورزانی که سیستم آبیاری تحت فشار دارند اعم از بارانی و قطره ای ، اطمینان بخش می باشد .
—————————————————————————————————————————————————————————–
برای همه سیستم های آبیاری تحت فشار ، سیستم فیلتراسیون لازم است ؟
——————————————————————————————————————————————————————————
ابتدا ما باید انواع ناخالصی ها، که کیفت آب آبیاری را تغییر داده و ممکن است در آب آبیاری باعث ایجاد مزاحمت شده و ما را مجبور کنند تا از ایستگاه فیلترسیون استفاده کنیم ، را بررسی کنیم .
کیفیت آب آبیاری
کیفیت آب آبیاری معرف خصوصیاتی از آب است که سیستم آبیاری را تحت تاثیر قرار می دهد .
این خصوصیات عبارتند از : ناخالصی های فیزیکی ، ناخالصی های شیمیایی ، ناخالصی های بیولوژیکی .
ناخالصی های موجود در آب آبیاری
ناخالصی های شیمیایی
ناخالصی های شیمیایی موجود در آب آبیاری ، در اثر انجام فعل و انفعالات، موجب رسوب گذاری می گردند که باید
در طراحی ایستگاه فیلتراسیون به این مورد نیز توجه کرد.
آب در حین عبور از چرخه خود موادی به آن اضافه می گردد ، که این مواد منشاء ناخالصی شیمیایی آب آبیاری
می باشد .
ناخالصی های بیولوژیکی
ناخالصی های بیولوژیکی موجود در آب آبیاری ، در اثر فعالیت بیولوژیکی ، ممکن است باعث رسوب گذاری گردند که باید در طراحی فیلتراسیون آبیاری به این مورد نیز توجه کرد.
جلبک های موجود در آب می تواند انواع مختلف داشته باشد اعم از جلبک های آبی ، جلبک های سبزآبی ، جلبک های قرمزو قهوه ای .
در منابع آب سطحی راکد برای کنترل رشد جلبک ها می توان یکسری اقدامات مانند ایجاد سایه ، استفاده از مواد شیمیایی گوناگون ، حذف جلبک ها به صورت دستی و… را انجام داد.
ناخالصی فیزیکی
در آب آبیاری ، این ناخالصی ها به صورت مواد معدنی مانند شن و ماسه و یا آلی مانند جلبک و خزه و …هستند . که باید در طراحی سیستم فیلتراسیون در نظر در نظر گرفت .
از جمله خصوصیات فیزیکی آب تحت تاثیر ناخالصی های فیزیکی :
رنگ ، بو ، طعم ، چگالی ، مواد معلق و….
مواد معلق :
یکی از مشکل سازترین ناخالصی فیزیکی در سیستم های آبیاری تحت فشار بخصوص سیستم آبیاری تحت فشار قطره ای ، مواد معلق موجود در آب است .
موادمعلق یا مواد معدنی ( شن و ماسه و..) هستند یا مواد آلی( خزه و جلبک و…) هستند.
مواد معلق معدنی : این مواد تجزیه نمی شوند و پایدار هستند .
مواد معلق آلی : این مواد تجزیه می شوند و ناپایدار هستند .
مواد معلق در سیستم های آبیاری تحت فشار بخصوص آبیاری قطره ای باعث گرفتگی گسیلنده ها ( قطره چکان ها ، نوار تیپ آبیاری و..) می شوند.
در سیستم های آبیاری قطره ای باید یک سیستم فیلتراسیون مناسب با اندازه ذرات معلق در نظر گرفت تا بتوان از گرفتگی قطره چکان ها و نوار تیپ جلوگیری کرد .
مواد معلق در سیستم آبیاری سطحی نهایتا با ته نشین شدن موجب رسوب در کانال های انتقال آب گردد که با لایروبی در انتهای فصل آبیاری این مشکل حل خواهد شد.
در سیستم های آبیاری بارانی ( سیستم های آبیاری بارانی کلاسیک ثابت ، سیستم های آبیاری بارانی روکار ، ماشین آبیاری و….) به دلیل بالا بودن فشار کاری سیستم ، و بزرگ بودن قطر نازل های آبپاش بخصوص آبپاش های آلومینیومی و گان ، مواد معلق باعث گرفتگی نمی شود .
اما باید در نظر داشت که این مواد معلق موجود در آب آبیاری سیستم آبیاری بارانی ممکن است باعث ایجاد خورندگی در قطعات سیستم اعم از شیرخودکار ها ، رایزر های یو پی وی سی ، آبپاش های آلومینیومی ، آبپاش های پلیمری ، رایزر آلومینیومی و….گردد.
برای مطالعه درباره انواع روش های آبیاری به همراه معایب و مزایا آن کلیک کنید.
جدا سازی ذرات معلق :
برای جداسازی ذرات معلق از آب آبیاری با توجه به میزان و شدت ذرات معلق می توان از یکی یا ترکیبی از موارد زیر استفاده کرد :
- نصب نرده آشغالگیر
- نصب صافی ها :
هیدروسیکلون
تانک شن
فیلتر توری و یا دیسکی
- احداث حوضچه رسوب گیر
- روش کاهش املاح محلول
در صورت تمایل به آشنایی با نحوه عملکرد فیلترهای فوق روشهای تصفیه آب در سیستم آبیاری قطره‌ای را مطالعه کنید.
سیستم فیلتراسیون آبیاری :
برای تصفیه مواد جامد معلق از آب آبیاری ، در سیستم آبیاری تحت فشار ، می توان از سیستم فیلتراسیون استفاده کرد .
سیستم فیلتراسیون درواقع ترکیبی از صافی ها هست که براساس ظرفیت مورد نیاز و آنالیز کیفیت آب ، طراحی و اجرا می گردد .
درواقع طراحی سیستم فیلتراسیون بر اساس ظرفیت مورد نیاز و آنالیز کیفیت آب آبیاری ، برای یک سیستم آبیاری بخصوص ، انجام می گردد.
فیلتراسیون مورد نیاز سیستم آبیاری چیست ؟
در طراحی فیلتراسیون برای یک سیستم آبیاری ، باید به عوامل زیر توجه کرد :
- منبع آب
- کیفیت آب
- دبی سیستم
- نوع قطره چکان
- مدیریت آبیاری
- هزینه ها
در این مقاله به توضیح مختصری درباره سیستم فیلتراسیون و ضرورت آن پرداختیم .
در روز های آینده به شرح و بررسی تک تک اجرای سیستم فیلتراسیون خواهیم پرداخت .